Te Whakapuāwai a te Rangi Whero: Whakarerekētia Tōu Tinana me Tōu Hinengaro

Mōhio ki te Raukura Whero

Ko te maimoatanga mā te whakamātao whakapapa kākāriki kua rongonui noa i ngā wā kua pahure ake nei i ngā klinikia hauora me ngā whare māmā. Kei te mahi tātou ki te whakaputua i te mātāpuna ki ērā o ngā whakamātao kākāriki ngawari e mōhiotia ana e tātou mai i ngā toa rereke o te wā o mua. He aha te mea e wehe ai i tēnei maimoatanga i ngā maimoatanga tawhito? Nō te nuinga o te tangata kāore he hiahia ki te haere ki raro i te matau, ki te kai rānei ngā piriona kia kitea ngā hua. Ko te arataki anō o te maimoatanga he haumaru noa atu i te nuinga o te wā kaua ko ngā rāwekenga whakamāhaki. Mō ngā tāngata e whawhai ana ki ngā raru eke noa mai i ngā raru o te kōiwi ki ngā raru ake o te mātāpuna, kua nui te whakamāmātia i te wā e kore ana ngā tikanga tawhito e tino pai ana. I te mutunga, ko te maimoatanga e tākarotia ana ki ngā tae ōrite ki te kapa e kitea ana, tāpirihia atu ki ētahi ngaru inaianei hei tiwhirahia i ngā mahi o roto i ā tātou ā-irirangi.

Ko te whakamātao rewharewha e mahi ana mā te whakapirau i ngā whare pāpaku e mōhiotia ana hei mītakondriā, ngā wāhi e hāngai ai ngā kōpae ki te hāngi i te pāpaku. Whakamahia ngā mītakondriā hei whare pāpaku e hāngai ai i te ATP, te ira e hiahiatia ana e ngā kōpae kia neke ake ai. Ina tāia ngā hanganga e te kōpae whakamātao rewharewha, ka hāngai ake i te kōpae ATP i te wā tuatahi. Ko te nuinga o te hāngi pāpaku ka arahina ki ngā mea pai rawa katoa ki te kōpae. Ka kitea e tātou te whakarepaira i te kiri, he iti ake te pāpāwhara ina hinga ana te whara, me te tere ake o te whakarepaira i ngā tapa, i ngā rewharewha rānei. Ko te aronga ka whakamahia tēnei tikanga whakarepaira mō ngā mea pērā i te whakarepaira i te kiri kua whara, te whakamāmā i ngā paku paku i muri i te mahi, me te āwhina i te kaha o ngā kaha i muri i te wharepaku. Ko te mea e raweke ai i te kōpae rewharewha kāore i te mea ka mahi ia, engari ko te ara ka mahi ia kāore he hiahia ki ngā rongoā rānei, ki ngā tikanga whara rānei.

Nga paonga nui o te rākau whero rangitaiao mō te tinana me te hinengaro

Ko te mātātoko rewharewha e āwhina ai i te hauora o te kiri, e āwhina ana i ngā mea pērā i ngā raru, ngā raina iti iti, me te āhua o te ākene. I tētahi rangahau i whāia ki te Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology kua kitea mai ko te toru hau te rite ki te tahi o ngā tāngata i whakamātau i tēnei whakawhitinga i kitea ai e rātou he whakapai ake i te āhua o te kiri. Ko te tikanga e whakaatu ana i te mātātoko rewharewha e mahi tika ana mō te nuinga o ngā tāngata e hiahia ana ki te whakapai i te āhua o te kiri. Ko te kaupapa pūtaiao ka tūhono ki te whakapakari ake i ngā taumata kōhinu me te whakapai ake i te rere o te toto ki te wāhi kiri i te mātātoko. Kātahi ka āwhina i te kiri kia ritorito te āhua me te whakatika i ngā raru i te wā roa.

I te nuinga o te āwhina i ngā raru i te kiri, ka āwhina hoki te maimoana whakamātau reka ki te whakarewa i ngā kaha o te kiri mai, me te whakamāmā i te pānga hoki. Ka kitea e ngā kātata me te katoa e āwhina ana i te hauora tinana tēnei rongoā e mahi whakap wonder ana ki te whakaiti i te pāngia i muri i ngā mahi tinana me te whakarahi ake i te rāwekenga. I ngā whakamātau kua whakaatu i ētahi tāngata e hoki mai ana i te tere kia haurua pea ina whakamahia ana te maimoana reka i ngā wā kāore i te whakamahi i te katoa. Ko te rerekētanga nui tēnei mō ngā kātata pāpori e whakangāhau ana i te maha o ngā wā i te rā kaore i te taea e rātou te ngā wā takotoranga mō te whakarewa. Ina hinga ngā kaha i te mahi kaha, āwhina ana tēnei rongoā ki te whakamāmā i te pānga kia hoki anō rātou ki te tere ake i te tūpono.

Ko te mātātoko rewharewha tētahi e āwhina ana i ngā take hauora hinengaro pērā i te whakaroa me te māmātia e ai ki ngā whakamātautau tuatahi. Kei te tipu haere te rangahau mō tēnei kaupapa engari kāore anō kia tūhono. Ko ētahi mahi tuatahi e totohu mai ana ki ngā panoni o te hinu e āwhina ana kia pēhea koe e hōhonu ana. Ko te kōrero hoki i waenganui i ngā kaiwhakamahi ko te hauora ake i muri i ngā wātaka, ahakoa ko ēnei kōrero i raro i ngā whakamātautau iti kaua ko ngā whakamātautau haumanu rahi. He maha ngā tāngata e whakapono māmā ake te āhua, me te iti ake ngā rā poka tatau ina tāwhaihia e rātou te rewharewha ki ō rātou tikanga. Me te nui ake o ngā rangahau e puta mai ana, tēnei tōkanga ka taea te kapi hei taputapu anō ki ngā tōkanga kei te taiwhenua mō ērā e whawhai ana ki ngā take hauora hinengaro.

Ngā Painga Tinana o te Rongoā Kura Whero

Kei te pai te whakamahi i te mātātā whakamāmā i te whakakaha, e noho ana i te kōpū o te nuinga o ngā take hauora roa e whawhai ana ngā tāngata i ia rā. I whakaatu mai ngā rangahau he heke tika i ngā kikorangi whakakaha i te tinana ina uru ana tētahi ki ngā wā tōaitanga. Ko te tikanga, ko ngā tāngata e whawhai ana ki ngā raru e hāngai ana ki te whakakaha pea e whiwhi rātou i te whakamāmā kaore i te hiahia ki te rongoā, ki te whai rānei i ngā tikanga e whakauru ana. Mō ngā tāngata e whawhai ana ki ngā tautohe ake a te tinana, ki te whawhai rānei ki te whakakaha roa, tēnei tāone e kore ana te rongoā e tino taea ana e koutou te whakauru ki tō koutou rāpeti whakahaere.

Ko te maimoatanga mā te whakapua whakapai ai i te hinga o te kiri, e hiahiatia ana e tātou te whakapai ake i te hinga. I whakamahia ai e te hunga rangahau te whakapai ake i te tere o te hinga, e 40% i te nuinga o te wā. Ko te nuinga o te wā he nui ngā whakapai ake mō ngā tāngata e whai paku hinga ana i muri i te whai māmā, i ērā anō hoki e whakahaere ana i ngā paku hinga roa kāore e kapi. Ko te tere o te hinga ka tīmata te whakapai i te paku hinga e tohu ana ki te nuinga o ngā tākuta e whai whakaaro ana ki te maimoatanga mā te whakapua hei mea whai hua sia kua whakamahia hoki ki ngā whare hauora me ngā whare mākawe o te motu.

Ko te maimoatanga mā te rātā whakana ake i te paku hauora o te toto, he mea nui kia kaha ai ngā ngira toto. Ina tārere tēnei, ka paku ake te nekeneke o te toto ki te tinana katoa, ā, ka hau ake hoki te hau ki te kiri. Kātahi ka tautoko i te hauora o te puku me ngā ngira toto i te wā katoa. Kua whakaaturia e ngā rangahau kua pai ake te rere o te toto i muri i te maimoatanga, arā, kua tere ake te kawenga o ngā ātete ki ngā kōiwi me ētahi atu wāhanga tinana, ā, kua māmā ake hoki te wehe atu i ngā mea whakamāweke. Ko te tikanga, koirā te take i whakapono ngā kaihākari ka hau te kaha ki te hoki mai i ngā wātata. Kaua ko te wehe, ko te maimoatanga rātā tētahi o ngā tikanga pai mō ngā tāngata e hiahia ana kia pai ake te pūmahara toto kaua ko te rāwekenga arai mō te katoa o ngā tikanga e pā ana ki te rere iti o te toto.

Ngā Painga Hinengaro o te Rākau Whero

Ko ngā rangahau e whakaatu ana ko te māta papura whero e āwhina i te whakaitinga i te whirinakitanga me te kaha ki te whakaiti. I tētahi rangahau hou ka kitea i waenganui i ngā tāngata kua rite ki ngā whakamahinga nei i āhua iti ake te rahi o te cortisol i runga i te wā. Ko te cortisol ko te hormonu whirinaki o tō tātou tinana. Nō reira, he aha te aronga? Ko te tikanga, ko te māta papura whero he aronga whakamāmātanga tūturu. Mō ngā kainoho e kimi ana i ngā ara hei awhina i te whirinaki i te rā, kāore he pātai mō te māta papura whero. Ko te nuinga o ngā kainoho kē kua whakaroa atu i ngā rongoā hou nei.

Ko te whakamātao rewharewha e āwhina ana i te tangata kia moe pai i te pō. Ko te whakamātao ka whakapakari ake i ngā rerehua melatonin ki te tinana, e āwhina ana i te wā e moe ai, e tū ai. Kua whai kiriata ngā whakamātautau e pā ana ki te āhua o te whawhai moe, kua whakaatu mai ko te noho i raro i ngā rā whero ka taea hoki e te tangata te moe tūturu ake me te moe roa ake i te mutunga. Ahakoa he pai ake te whakamātautau, kua whakaatu ngā putanga tuatahi ko te tino pai tēnei mō te hunga e whawhai ana ki te ngaro i te pō.

Ko te whakamātao rerehua e āwhina ai pea i ngā raru mōhio katoa e pā ana ki te rongo o te wā pōhara. I ētahi rangahau e mātāto ana ki ngā tāngata e whai wāmate ana i ngā mea pērā i te Tōraru Affective Hauwai (SAD) i kitea ai ko te noho ki te rerehua kākāriki i whakapiripiri i ō rātou wairua. Kua whakapuakina ngā kaiwhirikete i te pai ake i te mutunga, ā, i kite i te iti ake o ngā tohu mōrearea i muri i ngā wā noho whakamātao. Ahakoa kāore pea e whakakapi i ngā tikanga whakatika tawhito, he maha ngā tohunga e whakapono ana ka taea e ia te mahi tāwhai i ētahi atu tikanga hei whakahaere i ngā raru mōhio kia pai ake.

Me pēhea te whakauru i te Rongoā Mōhiti Kura ki Tōu Ratonga

Ina kōrero mō te māmā o te rā whakapōuri, he nui ngā rerekētanga i waenganui i ngā mea e mahi ana ngā tāngata ki te kāinga ki te whiwhi i ngā ratonga pānga. Mā ngā taputapu kāinga e āwhina i ngā tāngata kia whakamahi i ērā i te wā e hiahiatia ana kaua ko te kawe i te kāinga, anō hoki he iti ake ngā utu mo te roa ki te katoa mō ngā kaiwhakamahi tūhono. Engari kāore ngā taputapu kāinga e āhua rite ana ki ngā taputapu kua whakaritea ki ngā klinikiana. Kei te nui ake ngā tāngata e hiahiatia ana kia tārohia ngā meneti atu ki raro i ngā taputapu kāinga kia rite ki ngā pānga ki ngā wā pānga pānga. I te taha tuarua, kei te nui ake te utu ki te haere ki te spa, ki te tari rānei (ka tīmata ngā utu e $25 ka taea hoki e $100 e pā ana ki te wāhi me te roa). Heoi anō, he tāwhai te whakawhitinga utu nō te mea kei te kaha ake te māmā o te rā ki ngā taputapu pānga, ā, he nui ngā tāngata e kii ana i te kite i ngā panonitanga i mua i te whakamahi i ngā taputapu kāinga iti ake te utu.

Ko te nuinga o ngā tāngata ka timata ki te whakamahi i te mātātoko rewharewha kua kitea e ngā kairangahau ko te eke atu ki te 3 ki te 5 wā i te wiki ka tino pai ai. Ka kitea e maha ngā tāngata e whakamahi nei i ēnei taputapu he pai ake te āhua o te kiri me te tere ake i ngā kōiwi inu kia mātua whakauru ki te tikanga. Engari ko te mea kei te mātātoko rewharewha? Kāore e mahi i te pō kotahi. Ko ngā pānga pai ka tipu haere i ngā wiki, i ngā marama hui tahi, arā, ko te haere tahi tāngata ka tino whai pānga ki te hui atu i ngā putanga pai mai i te mātātoko.

Kei te hiahia koe ki te tiki i te nuinga mai i te mātātoko rewharewha? E iti ana ngā mea e mōhiotia ana e ngā tāngata ina whakamātau i ēnei rongoā ki te kāinga. Tīmata me te kai e takoto ana i te papa he nui ngā pānga ki te ara e uru ai te tinana ki ngā tikanga whakaora. Ko te kai kai kua whakakīia katoa ki ngā kaitao mātua āwhina ai i ngā mea katoa. Ko te inu wai he mea nui hoki tētahi i ngā tāngata e wareware ana. Ko te whai wai e mau ai ngā parurenga e nekeneke ana i te tūmatanui ka rerekē tēnei i te āhua o te kiri me te mahi a te ātua i te wā roa. Ā, kaua hoki e wareware ki te mahi tinana. Ko ngā mahi tinana rite ki te whakapiki ake i ngā pānga kei te pēhea pea i te āhua o te rere o te toto i te wā o te mahi tinana? Ko te whakakotahi i ēnei katoa ka hua mai he mea motuhake ahakoa kāore tētahi e tautohe i ngā whakaputanga i te taha kotahi. Ko te nuinga o ngā tāngata ka kite i ngā hua pai ake i muri i te tūturu ki tēnei whakakotahitanga mō ngā wiki kaua ko ngā rā.

Te Haumaru me ngā Pūtake Hāpai o te Whirinaki Uru Whero

Kaore rawa he mea nui te mohio ki ngā pūtake huinga i te whakaaro i te rongoā mā te miro whero. He mea mōhio ngā pūtake huinga nei ko te iriiri ā-mata whakawāhi iti rānei ko te miro whero iti noa i awhinatia i ngā kōrero hunga mate rānei me ngā wāhanga kliniki. Nō reira, e iti ana ngā huinga nei, ka hokinga i muri i te rā whakanui iho.

Ki te tiakina i te whakamahi tika, he hē ki te whai i ēnei kaweke. Whakaiti i te whakamahi mōhiti whero i te wā e whai ake nei i ngā rongoa tuatahi i te mīhini whakapūmau ki te mōhiti, nōho ana koe i ngā momo kiri tinana e hāngai ana, pērā i te mate kaiwhakaaroaro rānei, me ngā mate kiri tinana o te mōhiti. Ko tēnei hei whakawehe i ngā whakahē e taea ana e te mōhiti i te whakapūmau ki te mōhiti.

Ko te whiwhi whakauru mai i ngā rātā, i ētahi atu tohunga hauora rānei ka tīmata koe ki te whakamahi i ngā mōhio tōraro, he wehe katoa te rerekē. Mōhio ēnei tohunga ki te whakarite i ngā tohutohu mā te whai whakaaro ki te āhua o te tinana o te tangata, kia pai ai te whakauru i ngā rongoā e wātea ana me ngā whāinga hauora ake hoki. Kei te tautokohia hoki e ngā rōpū hauora matua, i āwhina i te whakamāramatia e rātou i te nuinga o te wā te nui ake o te āki ai i te tohutohu takitahi i te nuinga o te wā i ngā tohutohu e wātea ana i runga i te ipurangi.

Pūnaha Putaiao e Whakarato i te Mōhiti Whero

Ko te tipu haere ake i ngā rangahau e whakaputangia ana i te mōhio e maha kē pea te iwi kei te mōhiotia mō te whakamātao i te rā whero, e whakaatu ana i te whakapono pono ki ngā wāhi maha o te hauora. Tukuna kētia tētahi whakamātao hou mai i te Pukapuka o Photomedicine me te Whirimāta Laser hei tauira. I kitea e ngā kairangahau i reira kua pai ake te kiri mā te noho tōraro i te rā whero me te iti ake i te pānga mō ngā kaiwhiriwhiri. E mōhio ana hoki ki ngā raraunga whānui ake, ko ētahi whakarāpopoto hoki e whai ana i ngā tārā i whanakea ai i Lasers in Medical Science e totohu ana ki ngā aronga ōrite. E whakaatu ana ngā rangahau nei ko te rā whero e āwhina ana i te rongoa i te pānga roa me te tere ake i te whakamātau i muri i ngā whara, i ngā whirimātanga rānei. Ko te mea e whakapāwhara ai i te katoa o tēnei kāore i te pono noa o ngā painga engari ko te ara i āwhina ai ngā whakaururga nei i ngā whiringa rongoa i te wā e heke mai ana.

Kua whakawātea te mātaarohia i ngā ruinga katoa e te huihuinga o ngā tikanga maimoana i ēnei rā. Ko ngā rongoā hōu he tino whai pānga ki te kore e hiahia ana, i te wā e hiahiatia ai te mātaarohia, engari kāore he tāngata e whai pānga ana ki te mātaarohia, ā, he nui ngā tāngata e mōhio ana ki te noho tāwhai i ngā wātaka. Ina titiro ki ngā momo mātaarohia e wātea ana, ko te mārama whero te tino pai ake mō ētahi mea pērā i te whakapakari i ngā kaha o ngā ātete, ā, te āwhina i te whakaiti i ngā pānga o te kōpū. Ko te aronga, he nui ngā tāngata e huri mai ana ki te mātaarohia whero, e tautohe ana i ngā tikanga maimoana tinana, ina koa mō rātou e hiahia ana ki ngā tikanga e kore e whai pānga ki ngā huinga kikorangi, ki ngā tikanga uaua rānei engari e hiahia ana kia kitea ngā hua tika mai i ā rātou whiriwhiri mō te hauora.

Kei te whakaatu te mara i ētahi whakapaparanga tino pai mō te anamata o te whakamātao rewharewha. Kei te āki ai ngā kairangahau hauora i te whakarepaira i ngā kōpiko ki te tirotiro i te āhua o te whakamātao e āwhina ai i ngā iho whara e hauora anō, me te whakarewa anō i ngā kōpiko i muri i te whara. Ko te mea nui i konei ko te mōhio kei te whakamahere kē ngā tāngata i whakamahi i mua noa rewharewha mō ngā take kiri e whai kiko ana i ngā tūponotanga nui ake. Kei te kōrero mātou e ngā whakamātao e haere tātata ki ngā salon kauaka ki ngā tūranga tinana pērā i te whakahaere i ngā rongoā pāpāhunu me te whakarepaira i muri i te wharepaku. Me ngā whai mōhio e haere mai ana ia marama, kei te tino takea e mōhio ai ka kitea e tātou ngā taputapu rewharewha hei taputapu tāpiri hauora i ngā wharepaku. E kii ana ētahi wā kua oti te whai angitu i ngā whakamātao tāpiri i ngā whakamātao hau tātai engari kāore i ngā pānga tāpiri.